BÖLÜM 4: ARAÇ DIŞ GÜVENLİK EKİPMANLARI

Ehliyet sınavında ve trafikte güvenliğiniz için aracın "harici güvenlik parçaları" eksiksiz ve sağlam olmalıdır. Bu ekipmanların yerini ve nasıl kullanıldığını bilmek, hem sınavda sorulara doğru cevap vermenizi sağlar hem de acil durumlarda güvenliğiniz için hayati önem taşır.

Araç Dış Güvenlik Ekipmanları Neden Önemli?

Ehliyet sınavında ve trafikte güvenliğiniz için aracın "harici güvenlik parçaları" eksiksiz ve sağlam olmalıdır. Bu ekipmanların yerini ve nasıl kullanıldığını bilmek, hem sınavda sorulara doğru cevap vermenizi sağlar hem de acil durumlarda güvenliğiniz için hayati önem taşır.

Sınavdaki Önemi

• Sınavda zorunlu güvenlik ekipmanları mutlaka sorulur
• Ekipmanları tanıyamamak veya yerlerini gösterememek, sınavda başarısızlık sebebidir
• Eksik ekipmanlarla sınava girilmesi, sınavın başlamamasına neden olabilir
• Bu bölümdeki sorular, sınavın en kolay puanlarıdır

Gerçek Hayattaki Önemi

• Acil durumlarda hayat kurtarıcı ekipmanlara hızlı erişim sağlar
• Kaza ve arıza durumlarında güvenlik ve ilk müdahale için kritik öneme sahiptir
• Ekipman eksikliği trafik cezalarına neden olabilir
• Diğer yol kullanıcılarının güvenliği için de gereklidir

ZORUNLU DIŞ GÜVENLİK EKİPMANLARI

Türkiye'de trafik kurallarına göre her araçta bulunması zorunlu olan güvenlik ekipmanları şunlardır. Ehliyet sınavında bu ekipmanların varlığı ve yerleri mutlaka kontrol edilir.

 Reflektör (Üçgen)

Özellikleri ve Kullanımı

• Kırmızı renkli, katlanabilir yapıda, yansıtıcı özelliğe sahip
• Aracınız arıza yaptığında veya kaza durumunda, arkadan gelen trafiği uyarmak için kullanılır
• Şehir içinde en az 30 metre, şehir dışında en az 100 metre geride yerleştirilmelidir
• Yanlarında genellikle sağlam ayaklar ve reflektif yüzey bulunmalıdır
• Rüzgarlı havalarda düşmemesi için sabitlenmelidir

Yerleştirme Kuralları

1. Üçgeni katlanmış şekilde kutusundan çıkarın
2. Üç kenarı da açıp kilitleyin
3. Ayaklarını açarak yere sağlam yerleştirin
4. Aracın arkasına, yaklaşan trafiğin görebileceği mesafeye koyun
5. Yokuşlu yollarda, yüksek noktaya yerleştirin

Standart bir reflektör üçgen. Sağlam ayaklara ve yansıtıcı yüzeye sahip olmalıdır.

 Sınavda Sorulabilecek:

"Reflektörün yerini gösterebilir misiniz? Ne amaçla kullanılır? Nasıl yerleştirilir?"

 Yangın Söndürücü

Özellikleri ve Kullanımı

• Genellikle 1 kg ağırlığında, ABC sınıfı (çok amaçlı) yangınlarda kullanılabilen tip olmalıdır
• Motor, elektrik sistemi veya döşeme yangınlarını söndürmek için kullanılır
• Kolay ulaşılabilir bir yerde (genellikle sürücü koltuğu altı veya bagaj) bulunmalıdır
• Son kullanma tarihinin geçmemiş olması kritik önem taşır
• Manometresi (basınç göstergesi) yeşil bölgede olmalıdır

Kullanım Adımları

1. Güvenli bir mesafede durun (yangından en az 3 metre uzakta)
2. Yangın söndürücünün pimini çekin
3. Hortumu yangının kaynağına doğrultun (alevlere değil, yangının kaynağına)
4. Kolu sıkarak söndürücüyü çalıştırın
5. Yangının kökünü süpürür gibi söndürücüyü hareket ettirin

Standart araç tipi ABC sınıfı yangın söndürücü.

 Sınavda Sorulabilecek:

"Yangın söndürücünün yerini gösterebilir misiniz? Son kullanma tarihi geçmiş mi? Nasıl kullanılır?"

 Önemli! Son kullanma tarihi geçmiş yangın söndürücüyle sınava girmek, sınavdan başarısız sayılmanıza neden olabilir. Sınav öncesi mutlaka kontrol edin.

 İlk Yardım Çantası

İçeriği ve Önemi

• Küçük yaralanmalarda kullanılacak temel sağlık malzemelerini içerir
• İçeriği en az 2 yılda bir yenilenmelidir
• Genellikle torpido gözünde veya bagajda bulunur
• Standart bir ilk yardım çantası şunları içermelidir:

• Steril gazlı bezler
• Yara bandı (çeşitli boyutlarda)
• Antiseptik solüsyon
• Elastik bandaj
• Makas

• Tek kullanımlık eldivenler
• Üçgen sargı bezi
• Alkollü temizleme mendilleri
• Suni solunum maskesi
• Yara temizleme pedi

Kullanım Durumları

• Küçük kesikler, sıyrıklar ve yanıklar için ilk müdahale
• Kanama kontrolü sağlama
• Minör yaralanmaların enfeksiyon kapmasını önleme
• Ambulans gelene kadar geçici tedavi uygulama

Standart araç ilk yardım çantası ve içeriği.

 Sınavda Sorulabilecek:

"İlk yardım çantasının yerini gösterebilir misiniz? İçerisinde neler bulunur? Ne tür durumlarda kullanılır?"

 Stepne (Yedek Lastik) ve Avadanlık Seti

Stepne (Yedek Lastik)

• Lastik patlaması durumunda kullanılır
• Bagajın altında, bagaj içinde veya aracın altına asılı durumda bulunabilir
• Hava basıncı düzenli olarak kontrol edilmelidir
• Bazı modern araçlarda stepne yerine lastik tamir kiti bulunmaktadır
• Normal lastiklerle aynı boyut ve desende olabildiği gibi, geçici kullanım için daha küçük boyutta da olabilir

Avadanlık Seti

Avadanlık seti genellikle aşağıdaki aletleri içerir:

• Kriko: Lastik değiştirirken aracı kaldırmak için kullanılır
• Bijon anahtarı: Tekerlek somunlarını sökmek ve sıkmak için kullanılır
• Tornavida seti: Çeşitli tiplerde ve boyutlarda
• Pense ve karga burun: Kablo ve parça tutmak için
• İngiliz anahtarı: Ayarlanabilir anahtar
• Çekme halatı: Acil durumda aracı çekmek için

Stepne, kriko ve bijon anahtarı kullanımı.

Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Kriko düz zeminde kullanılmalıdır
• Bijon somunları çapraz sırayla gevşetilmeli/sıkılmalıdır
• Kriko araç üzerindeki belirli kaldırma noktalarına yerleştirilmelidir

 Sınavda Sorulabilecek:

"Stepne nerede bulunur? Lastik değiştirmek için gereken aletleri gösterebilir misiniz? Nasıl değiştirilir?"

 İpucu: Avadanlık setinin hepsini hatırlamanız beklenmez, ancak kriko ve bijon anahtarının yerini ve kullanımını mutlaka bilmelisiniz. Sınavda bu aletlerin yerini gösterebilmek önemlidir.

 Dikkat! Krikosuz araç sınavda başarısız sayılır. Özellikle araç kiralayarak sınava girecekseniz, krikonun araçta olduğundan emin olun.

Zorunlu Güvenlik Ekipmanları: Özet Tablosu

Ekipman	Nerede Bulunur	Kullanım Amacı	Sınavda Önemi
Reflektör (Üçgen)	Bagaj içi veya arka bölme	Arıza veya kaza durumunda arkadan gelen trafiği uyarmak	Çok yüksek (Muhakkak sorulur)
Yangın Söndürücü	Sürücü koltuğu altı veya bagaj	Araç yangınlarını söndürmek	Çok yüksek (Tarih kontrolü yapılır)
İlk Yardım Çantası	Torpido gözü veya bagaj	Küçük yaralanmalarda ilk müdahale	Yüksek (İçeriği sorulabilir)
Stepne (Yedek Lastik)	Bagaj altı, bagaj içi veya dışı	Lastik patlaması durumunda değiştirmek	Yüksek (Yeri mutlaka bilinmeli)
Kriko	Genellikle stepne ile aynı yerde	Lastik değişiminde aracı kaldırmak	Çok yüksek (Yoksa sınav yapılmaz)
Bijon Anahtarı	Avadanlık seti içinde	Tekerlek somunlarını sökmek/sıkmak	Yüksek (Yeri bilinmeli)

Zorunlu Güvenlik Ekipmanları Quiz

1. Soru: Reflektör (üçgen) şehir içinde en az kaç metre geride yerleştirilmelidir?
   Cevap: 30 metre geride yerleştirilmelidir.
2. Soru: Yangın söndürücünün son kullanma tarihi geçmişse ne yapmalısınız?
   Cevap: Hemen yenisiyle değiştirmelisiniz. Son kullanma tarihi geçmiş yangın söndürücü ile sınava girmek, sınavdan kalma sebebi olabilir.
3. Soru: İlk yardım çantasının içeriği ne sıklıkla yenilenmelidir?
   Cevap: En az 2 yılda bir yenilenmelidir.

ARAÇ DIŞ AYDINLATMA SİSTEMLERİ

Araç dış aydınlatma sistemleri, hem görme hem de görülme açısından hayati önem taşır. Gece sürüşü, kötü hava koşulları ve acil durumlarda doğru aydınlatma kullanımı, kazaları önlemeye yardımcı olur. Ehliyet sınavında tüm farların çalışır durumda olması ve adayın bunları doğru şekilde kullanabilmesi beklenir.

Ön Aydınlatma Sistemleri

• Kısa (Dipped) Far: Şehir içi ve karşıdan araç geldiğinde kullanılır. Yolu aydınlatırken karşıdaki sürücünün gözünü kamaştırmaz.
• Uzun (Main) Far: Şehirlerarası yollarda ve karşıdan araç gelmediğinde kullanılır. Daha uzak mesafeyi aydınlatır.
• Sis Farı: Sisli, yağmurlu veya karlı havalarda görüşü artırmak için kullanılır. Sadece düşük görüş koşullarında açılmalıdır.
• Gündüz Sürüş Farları: Modern araçlarda gündüz aracın görünürlüğünü artırmak için otomatik olarak yanar.
• Sinyal Lambaları: Dönüş ve şerit değiştirme niyetini belirtmek için kullanılır.

Arka Aydınlatma Sistemleri

• Stop Lambaları: Fren yapıldığında otomatik olarak yanar, arkadaki sürücüleri uyarır.
• Park (Pozisyon) Lambaları: Aracın görünürlüğünü sağlar, genellikle farlarla birlikte yanar.
• Geri Vites Lambası: Geri vitese geçildiğinde otomatik olarak yanar, beyaz renktedir.
• Arka Sis Lambası: Sisli havalarda aracın arkadan görünürlüğünü artırmak için kullanılır. Kırmızı renktedir.
• Plaka Lambası: Araç plakasını aydınlatır, farlarla birlikte otomatik yanar.

Far Kullanımı: Doğru ve Yanlış

Aydınlatma Sistemi	Doğru Kullanım	Yanlış Kullanım	Ceza Durumu
Uzun Far	Şehirlerarası yollarda, karşıdan araç gelmediğinde	Şehir içinde veya karşıdan araç gelirken kullanmak	Ceza uygulanır
Sis Farı	Sadece sis, yoğun yağmur, kar yağışında	Normal hava şartlarında açık bırakmak	Ceza uygulanır
Sinyal	Dönüş veya şerit değiştirmeden önce	Döndükten sonra kapatmamak, gereksiz kullanmak	Uyarı alabilir
Dörtlü Flaşör	Acil durumda, arıza veya kaza anında	Normal park halinde veya düşük hızda	Uyarı alabilir
Arka Sis Farı	Sadece çok yoğun sis veya kar yağışında	Normal görüş koşullarında açık bırakmak	Ceza uygulanabilir

Tipik far sembolleri ve kontrol düğmeleri. Soldan sağa: Park lambaları, kısa far, uzun far, ön sis farı, arka sis farı.

Far Kontrollerini Tanıma

Modern araçlarda far kontrolleri genellikle direksiyon kolunun (stalks) üzerinde veya gösterge panelinin yanında döner düğme şeklinde bulunur. Tipik sembol ve anlamları:

• 0 veya OFF: Tüm farlar kapalı
• Sembol (Küçük lamba): Park (pozisyon) lambaları açık
• Sembol (Aşağı dönük ışın): Kısa farlar açık
• Sembol (Düz ışın): Uzun farlar açık
• Sembol (Dalgalı çizgi): Sis farları açık
• AUTO: Otomatik far kontrolü (ışık sensörüne göre)

 Pratik İpucu: Sınavdan önce aracın tüm far kontrollerini öğrenin. Görevli "Kısa farları açın", "Sinyalleri gösterin" gibi talimatlar verebilir. Tereddütsüz ve doğru şekilde yapabilmeniz gerekir.

 Dikkat! Çalışmayan herhangi bir far, sinyal veya stop lambası, sınavda başarısız olmanıza neden olabilir. Sınavdan önce tüm aydınlatma sistemlerinin çalıştığından emin olun.

Aydınlatma Sistemleri Quiz

1. Soru: Hangi durumlarda sis farları kullanılmalıdır?
   Cevap: Sadece sis, yoğun yağmur veya kar yağışı gibi görüşün kısıtlandığı durumlarda kullanılmalıdır.
2. Soru: Şehir içinde hangi farlar kullanılmalıdır?
   Cevap: Gece sürüşlerinde kısa farlar kullanılmalıdır. Uzun far kullanmak şehir içinde yasaktır.
3. Soru: Karşıdan gelen araca yaklaşırken ne yapmalısınız?
   Cevap: Uzun farlarınız açıksa, karşıdan araç geldiğini fark ettiğiniz anda kısa farlara geçmelisiniz.

LASTİKLER VE JANTLAR

Lastikler, aracın yol ile tek temas noktasıdır ve sürüş güvenliği için hayati önem taşır. Düzgün bakım yapılmış lastikler, fren mesafesini kısaltır, yakıt tüketimini azaltır ve sürüş konforunu artırır. Ehliyet sınavında lastiklerin durumu kontrol edilir ve hakkında sorular sorulabilir.

Lastik Özellikleri ve Kontrolü

Diş Derinliği

• Yasal minimum diş derinliği 1.6 mm'dir
• Çoğu lastikte aşınma göstergeleri bulunur (diş tabanındaki küçük çıkıntılar)
• Göstergeler yüzeyle aynı seviyeye geldiğinde lastik değiştirilmelidir
• Islak zeminde güvenli sürüş için minimum 3 mm diş derinliği önerilir
• Kış lastikleri için minimum 4 mm diş derinliği önerilir

Hava Basıncı

• Doğru hava basıncı değerleri genellikle sürücü kapısı eşiğinde, yakıt kapağında veya kullanım kılavuzunda belirtilir
• Basınç kontrolü lastikler soğukken yapılmalıdır (en az 3 saat sürülmemiş)
• Düşük basınç: Artan yakıt tüketimi, kenar aşınması, ısınma ve patlama riski
• Yüksek basınç: Konfor kaybı, merkezde aşınma, darbelere karşı hassasiyet
• Aylık ve uzun yolculuk öncesi kontrol edilmesi önerilir

Lastik Hasarları

• Yanlarda çatlak veya şişkinlik olmamalı (iç yapı hasarının göstergesi)
• Derin kesikler, çiviler veya yabancı cisimler olmamalı
• Düzensiz aşınma olmamalı (ön düzen veya balans problemi göstergesi)
• Aynı aks üzerindeki lastikler aynı boyut, yapı ve desende olmalı

Lastik aşınma göstergeleri ve diş derinliği ölçümü.

Lastik yanağındaki kodlar ve bilgiler.

 Sınavda Sorulabilecek:

"Lastiklerin diş derinliğinin güvenli olup olmadığını nasıl kontrol edersiniz? Minimum yasal diş derinliği nedir?"

Lastik Üzerindeki Kodları Okuma

Her lastiğin yanağında bulunan kodlar, o lastiğin tüm özelliklerini gösterir. Örnek: 205/55 R16 91V

Kod Bölümü	Anlamı	Örnek Açıklama
205	Lastik genişliği (mm)	205 mm genişliğinde
55	Yanak yükseklik oranı (%)	Yükseklik, genişliğin %55'i
R	Yapı tipi (Radial)	Radial yapıda lastik
16	Jant çapı (inç)	16 inç jant için
91	Yük endeksi	615 kg yük taşıyabilir
V	Hız sembolü	240 km/s'e kadar güvenli

Lastik Kontrol Adımları

Görsel Kontrol

Lastikleri dış hasarlar, kesikler, şişlikler ve yabancı cisimler açısından inceleyin. Yanlarda ve diş yüzeyinde çatlaklar veya dengesiz aşınma olup olmadığını kontrol edin.

Diş Derinliği Kontrolü

Diş derinliği ölçer kullanarak veya aşınma göstergelerine bakarak diş derinliğini kontrol edin. 1.6 mm'nin altında ise, lastik değişimi gereklidir. Islak yol koşulları için 3 mm üzeri önerilir.

Hava Basıncı Kontrolü

Lastikler soğukken basınç ölçer kullanarak kontrol edin. Basınç değerlerini aracın önerilen değerleriyle karşılaştırın. Yük durumuna göre (yüklü/yüksüz) farklı değerler olabilir.

Balans ve Ön Düzen Belirtileri

Direksiyon titreşimi, aracın bir tarafa çekmesi veya lastiklerde dengesiz aşınma, balans veya ön düzen problemi belirtisi olabilir. Bu durumda servise başvurulmalıdır.

Kış ve Yaz Lastikleri

Mevsimsel koşullara göre doğru lastik kullanımı, sürüş güvenliğini önemli ölçüde artırır:

• Kış Lastikleri: 7°C altındaki sıcaklıklarda daha iyi performans gösterir. Kar ve buz koşullarında tutunmayı artıran özel hamur ve desen yapısına sahiptir.
• Yaz Lastikleri: Sıcak havalarda ve kuru/ıslak yollarda iyi performans gösterir. Yüksek hızlarda daha iyi yol tutuşu sağlar.
• Dört Mevsim Lastikleri: Hem kış hem yaz koşullarında ortalama performans gösterir. Mevsim geçişlerinin yumuşak olduğu bölgeler için uygundur.

Türkiye'de 1 Aralık - 1 Nisan tarihleri arasında kış lastiği takma zorunluluğu vardır (şehirlerarası yollar ve belirli illerde).

Jantlar ve Önemleri

• Jantlar, lastikleri taşıyan ve araca bağlayan metal parçalardır.
• Çelik jantlar: Dayanıklı, ucuz, ağır, genellikle kış lastiği için tercih edilir.
• Alüminyum alaşım jantlar: Hafif, estetik, iyi soğuma, daha pahalı.
• Jantlarda eğilme, çatlak veya ciddi korozyon olmamalıdır.
• Bijon somunları/cıvataları daima belirtilen tork değerinde sıkılmalıdır.
• Araç üreticisinin önerdiği jant boyutlarının dışına çıkmak tehlikeli olabilir.

Not: Ehliyet sınavında genellikle jantlarla ilgili detaylı sorular sorulmaz, ancak lastik-jant ilişkisi temel düzeyde bilinmelidir.

 Önemli Uyarı: Sınavda lastiklerin durumu kontrol edilir. Diş derinliği yetersiz, bariz hasarlı veya şişkin lastiklerle sınava girmek başarısızlık nedenidir. Aynı şekilde, farklı türde lastiklerin (örn. bir tarafta kış, diğer tarafta yaz lastiği) kullanımı da uygun değildir.

 İpucu: Lastik basınç kontrolü en az ayda bir ve uzun yolculuklar öncesinde yapılmalıdır. Doğru basınç değerleri yakıt tasarrufu sağlar, lastik ömrünü uzatır ve güvenli sürüş için kritik öneme sahiptir.

Lastikler ve Jantlar Quiz

1. Soru: Lastiklerin minimum yasal diş derinliği ne kadardır?
   Cevap: 1.6 mm'dir.
2. Soru: Lastik basıncı kontrolü ne zaman yapılmalıdır?
   Cevap: Lastikler soğukken (en az 3 saat sürülmemiş) kontrol edilmelidir.
3. Soru: Bir lastiğin yanağında şişlik veya balon görürseniz ne yapmalısınız?
   Cevap: Lastik iç yapısında hasar olduğunu gösterir. Bu lastikle sürüş yapılmamalı, hemen değiştirilmelidir.

Araç Dış Güvenlik Ekipmanları: Özet

Sınavda Hatırlanması Gerekenler

• Zorunlu güvenlik ekipmanlarının yeri ve kullanımı (reflektör, yangın söndürücü, ilk yardım çantası, stepne, kriko)
• Farların çalışır durumda olması ve doğru kullanımı
• Lastiklerin durumu, minimum yasal diş derinliği (1.6 mm)
• Araç dış kontrollerinin önemi ve nasıl yapılacağı
• Görevlinin sorularına net ve doğru cevaplar vermek

Gerçek Hayatta Düzenli Kontroller

• Her yolculuk öncesi: Farlar, sinyaller, fren lambaları kontrolü
• Haftalık: Lastik durumu ve basıncı, silecekler, camlar ve aynalar
• Aylık: Tüm sıvı seviyeleri, güvenlik ekipmanlarının durumu
• Mevsimsel: Lastik değişimi, akü durumu, far ayarları
• Yıllık/periyodik: Profesyonel bakım ve teknik muayene

 Son Hatırlatma: Araç dış güvenlik ekipmanları sadece sınavı geçmek için değil, gerçek trafikte sizin ve diğer yol kullanıcılarının güvenliği için hayati önem taşır. Düzenli kontroller ve doğru bakım, acil durumlarda kurtarıcınız olabilir.